نکات مهم برای حفظ و نگهداری مناسب سیم و کابل ها

حتما. حفظ و نگهداری صحیح از سیم‌ها و کابل‌ها نه تنها باعث افزایش طول عمر آن‌ها می‌شود، بلکه نقشی حیاتی در تأمین ایمنی افراد و تجهیزات و همچنین جلوگیری از هزینه‌های اضافی ناشی از تعمیر یا تعویض دارد.
در ادامه، نکات مهم به صورت دسته‌بندی شده ارائه می‌شوند:

بخش اول: نکات کلیدی در زمان نصب و راه‌اندازی

نصب صحیح، پایه و اساس نگهداری بلندمدت است.

انتخاب کابل مناسب:

سایز (سطح مقطع): از کابل با سایز مناسب برای جریان مصرفی استفاده کنید. کابل نازک‌تر از حد مورد نیاز، داغ شده، باعث افت ولتاژ و خطر آتش‌سوزی می‌شود.
نوع روکش: با توجه به محیط (داخلی، خارجی، زیر خاک، داخل لوله) کابل با روکش مناسب انتخاب کنید (مثلاً PVC, XLPE, ضد UV، ضد روغن).

محافظت مکانیکی:

استفاده از پوشش محافظ: در مسیرهای پرتردد یا مکان‌هایی که احتمال برخورد و فشار وجود دارد، حتماً از لوله‌های محافظ (کاندوئیت، داکت، فلکسی) یا سینی کابل استفاده کنید.
رعایت شعاع خمش (Bend Radius): هر کابل یک حداقل شعاع خمش مجاز دارد. خم کردن بیش از حد کابل باعث آسیب به هادی‌ها و عایق داخلی آن می‌شود. این مقدار معمولاً در دیتاشیت کابل ذکر شده است.
اجتناب از کشیدگی بیش از حد: هنگام کابل‌کشی، نیروی کشش نباید از حد مجاز تعیین‌شده توسط سازنده فراتر رود، زیرا باعث آسیب به ساختار داخلی کابل می‌شود.

اتصالات صحیح و استاندارد:

استفاده از سرسیم و کابلشو: برای اتصال سیم و کابل به ترمینال‌ها حتماً از سرسیم یا کابلشوی مناسب و پرس استاندارد استفاده کنید.
محکم بودن اتصالات: اتصالات شل باعث ایجاد گرما، جرقه و در نهایت آتش‌سوزی یا خرابی تجهیزات می‌شوند. تمام پیچ‌های ترمینال‌ها باید محکم باشند.

بخش دوم: نکات مهم در حین بهره‌برداری و نگهداری دوره‌ای

پس از نصب، بازرسی‌های منظم اهمیت زیادی دارند.

بازرسی‌های چشمی منظم:

به‌طور دوره‌ای (مثلاً هر ۶ ماه یا سالی یک‌بار) مسیر کابل‌ها را بررسی کنید. به دنبال علائم زیر بگردید:
آسیب فیزیکی: هرگونه ترک، بریدگی، ساییدگی یا له شدگی روی روکش کابل.
تغییر رنگ یا سوختگی: تغییر رنگ روکش (مخصوصاً در نزدیکی اتصالات) نشان‌دهنده گرمای بیش از حد است.
خشک و شکننده شدن روکش: این اتفاق معمولاً به دلیل قرار گرفتن در معرض نور خورشید (UV) یا گرمای زیاد رخ می‌دهد.
خوردگی: در اتصالات و بخش‌های فلزی، به ویژه در محیط‌های مرطوب، به دنبال علائم خوردگی باشید.

محافظت در برابر عوامل محیطی:

رطوبت و آب: مطمئن شوید کابل‌ها در معرض آب و رطوبت مستقیم قرار ندارند. در محیط‌های مرطوب از کابل‌ها و اتصالات ضدآب (IP بالا) استفاده کنید.
نور خورشید (UV): کابل‌های معمولی در برابر اشعه ماوراء بنفش خورشید به مرور زمان خشک و شکننده می‌شوند. اگر کابل در معرض آفتاب است، از نوع مقاوم به UV (Anti-UV) استفاده کرده یا آن را داخل یک پوشش محافظ قرار دهید.
دما: کابل‌ها را از منابع حرارتی شدید (مانند بخاری، کوره، لوله‌های داغ) دور نگه دارید. همچنین، تجمع کابل‌ها در یک فضای بسته و بدون تهویه می‌تواند باعث افزایش دما شود.
مواد شیمیایی و روغن‌ها: از تماس کابل با حلال‌ها، روغن‌ها و مواد شیمیایی که می‌توانند روکش آن را تخریب کنند، جلوگیری کنید.

جلوگیری از بار اضافی (Overload):

مطمئن شوید که جریانی که از کابل عبور می‌کند، از مقدار نامی آن بیشتر نشود. استفاده از فیوز و کلیدهای مینیاتوری (MCB) مناسب، بهترین راه برای محافظت از کابل در برابر اضافه‌بار است.

مدیریت و نظم‌دهی به کابل‌ها:

از به‌هم‌ریختگی و درهم‌پیچیدگی کابل‌ها خودداری کنید. این کار علاوه بر ایجاد ظاهر نامناسب، خطر گیر کردن و کشیده شدن کابل‌ها را افزایش می‌دهد.
برای مرتب‌سازی کابل‌ها از بست‌های کمربندی، داکت و سینی کابل استفاده کنید.

بخش سوم: نکات مهم در زمان انبارداری و نگهداری موقت

اگر کابلی را برای استفاده در آینده نگهداری می‌کنید:

محیط مناسب: کابل‌ها را در مکانی خشک، خنک و دور از نور مستقیم خورشید انبار کنید.
پیچیدن صحیح: کابل‌ها را به صورت منظم روی قرقره‌های اصلی خود یا قرقره‌های مناسب بپیچید. از تا کردن شدید و ایجاد گره‌های تیز خودداری کنید.
محافظت از دو سر کابل: حتماً دو سر کابل را با درپوش‌های مخصوص یا چسب‌های عایق آب‌بندی کنید تا از ورود رطوبت و گرد و غبار به داخل آن جلوگیری شود.
عدم قرار دادن اجسام سنگین: از قرار دادن بارهای سنگین روی قرقره یا کابل‌های پیچیده شده خودداری کنید، زیرا باعث آسیب دائمی به ساختار کابل می‌شود.

خلاصه: یک چک‌لیست سریع

بازرسی منظم: به دنبال ترک، بریدگی، سوختگی یا تغییر شکل باشید.
جلوگیری از آسیب فیزیکی: از محافظ‌های مناسب استفاده کنید و مراقب خمش بیش از حد باشید.
کنترل بار: از فیوز مناسب استفاده کنید و از اتصال مصرف‌کننده‌های بیش از حد به یک کابل خودداری کنید.
محافظت محیطی: کابل‌ها را از آب، آفتاب مستقیم، حرارت زیاد و مواد شیمیایی دور نگه دارید.
بررسی اتصالات: مطمئن شوید همه اتصالات محکم و تمیز هستند.

با رعایت این نکات ساده اما کلیدی، می‌توانید ایمنی سیستم الکتریکی خود را به میزان قابل توجهی افزایش داده و از عمر مفید سیم و کابل‌ها اطمینان حاصل کنید.