برق صنعتی (به لاتین Industrial electricity) به برقی گفته می‌شود که در صنایع مختلف استفاده می‌شود. در تعریف ساده برق صنعتی، استفاده از جریان برق سه‌فاز برای راه‌اندازی و بهره‌برداری از دستگاه‌ها و تجهیزات صنعتی است. برق صنعتی شامل برق شهری، تولید برق در محل، توزیع برق، یو پی اس و تامین برق شرکت‌ها و کارخانه‌ها، اتصال به زمین، حفاظت الکتریکی و موارد دیگر است.
برق صنعتی یکی از مهمترین و کاربردی‌ترین حوزه‌های مرتبط با برق و برقکاری است. افرادی که در این رشته تحصیل می‌کنند، مهارت‌های مربوط به برقکاری صنعتی را یاد می‌گیرند و برای ورود به بازار کار در این حوزه آماده می‌شوند. با توجه به پیشرفت‌های فناوری و تقاضای بالا از سوی صنایع مختلف، فارغ‌التحصیلان این رشته با حجم زیادی از فرصت‌های شغلی مواجه می‌شوند. در عین حالی که برقکاران معمولی در منازل مسکونی و ساختمان‌های تجاری فعالیت می‌کنند، برقکاران صنعتی در تاسیسات صنعتی مانند نیروگاه‌ها و کارخانه‌ها، جایی که مصرف کننده‌های پرمصرف و قوی وجود دارند، فعالیت می‌کنند. با تامین برق در ادامه همراه باشید تا به بررسی بیشتر برق صنعتی بپردازیم.
تعریف برق صنعتی
برق صنعتی به معنای استفاده از برق در صنعت است. این شامل مواردی مانند مقاومت، قدرت، نمادهای برقی، ولتاژ، نقشه ها و تجهیزاتی مانند رله های محافظ، فیوزها و قطع کننده های مدار، تجهیزات الکتریکی اتصال زمین، سیم و کابل و دستگاه های سیم کشی و نرم افزارها و برنامه ها است. برق صنعتی در زمینه های مختلفی مانند کنترل و مصرف انرژی الکتریکی در کارگاه ها و کارخانه ها استفاده می شود. همچنین از تکنیک ها و روش های مورد استفاده در صنعت برق در ساختمان های مسکونی، تجاری و بیمارستانی نیز استفاده می شود.
به برق صنعتی، شبکه سه فاز، قدرت و تجهیزات مرتبط مانند موتورهای سه فاز، ژنراتورها و ترانس های قدرت اشاره می‌شود. یکی دیگر از موضوعات برق صنعتی، روشن کردن تیرک های روشنایی در جاده های خارج از شهر با استفاده از یک یا چند کنتاکتور است.
کاربرد‌های برق صنعتی
- خاموش و روش کردن موتورهای تک فاز را عهده دار است.
- با استفاده از رله هوشمند موتور را کنترل می کند.
- روشنایی کارگاه صنعتی را از طریق کنتاکتور دو شستی امکان پذیر می کند.
- با استفاده از خازن، توان راکتی یک کارگاه را کنترل می نماید.
- کمپرسور با کمک کنتاکتور راه اندازی می شود.
- کنترل کلید الکتریکی از نوع 3 فاز تنها به وسیله برق صنعتی امکان‌پذیر است.
- پمپ های سه فاز شناور را خاموش و روشن می کند.
- و…
تجهیزات برق صنعتی چیست؟
استفاده از ابزارها و تجهیزات در صنعت برق، به برقکاران امکان می‌دهد تا وظایف خود را به درستی انجام داده و بر روی دستگاه‌ها نظارت و کنترل داشته باشند. علاوه بر ابزارهای ساده‌ای که هر برقکار ممکن است استفاده کند مانند پیچ گوشتی، فازمتر، انبردست، سیم چین و غیره، تجهیزات اصلی که در این حوزه استفاده می‌شوند عبارتند از:
1. کنتاکتور
کنتاکتور برق یکی از تجهیزات حیاتی در صنعت برق است. این کنتاکتورها به عنوان یک نوع کلید الکترومغناطیسی عمل می‌کنند و برای کنترل جریان الکتریکی، قطع و وصل جریان (تک فاز یا سه فاز)، گرمکن الکتریکی، مدارات، بانک خازنی و سایر کاربردها در صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرند.
2. کلید مینیاتوری
این قطعه که به آن کلید مینیاتوری، فیوز مینیاتوری یا کلید الکترومکانیکی خودکار می‌گویند، هدفش محافظت در برابر جریان اضافه یا اتصال کوتاه است. در صورت بروز این مشکل، قطعه جریان را قطع کرده و پس از مدتی دوباره جریان را وصل می‌کند.
3. کلید اتوماتیک
این کلید نیز برای حفاظت از دستگاه‌های برقی استفاده می‌شود. در صورت افزایش جریان الکتریکی یا اتصال کوتاه، این کلید جریان را قطع می‌کند. از این کلید برای محافظت از دستگاه‌هایی مانند مدارات روشنایی، مراکز صنعتی و دستگاه‌های صنعتی استفاده می‌شود.
4. کلید حرارتی
کلیدهای حرارتی یکی از تجهیزات برق صنعتی هستند که به عنوان یک وسیله حفاظتی استفاده می‌شوند. آنها در مسیر جریان برق نصب می‌شوند و در صورت افزایش جریان (بار اضافی)، اتصال را قطع می‌کنند.
5. رله بیمتال
می‌توان به دیگر تجهیزات برق صنعتی مانند بی متل یا رله بی متال اشاره کرد. وظیفه این قطعه این است که موتور الکتریکی را در برابر بارهای اضافی محافظت کند. به عنوان مثال، اگر جریان از حد تعیین شده بیشتر شود، رله بی متال مسیر جریان را قطع می‌کند. این رله به کنتاکتور وصل می‌شود.
6. ترمینال ریلی
ترمینال ریلی (ترمینال تابلویی) برای اتصال تجهیزات برق صنعتی از تابلوی برق استفاده می‌شود.
7. سیم و کابل (تجهیزات انتقال برق)
سیم و کابل، یکی از ابزارهای اصلی و پرکاربرد در حوزه برق صنعتی است. این تجهیزات باید دارای ویژگی‌ها و خصوصیات منحصر به فردی باشند. مقاومت بالا در برابر شدت جریان های قوی برق صنعتی، دوام و مقاومت بالا از ویژگی های مهم سیم و کابل های برق صنعتی است. در بازار، انواع مختلفی از سیم و کابل برق صنعتی وجود دارند، از جمله کابل برق فشار ضعیف، کابل برق فشار متوسط و کابل برق فشار قوی.
خطرات برق صنعتی
برق صنعتی، برق سه فاز است که اغلب برای افرادی که با این نوع برق در تماس هستند، خطراتی را ایجاد می کند. دو راه ممکن برای خطر برق گرفتگی صنعتی وجود دارد:
- تماس مستقیم: سیستم سالم است و فرد در یک یا دو نقطه با هادی برق تماس پیدا می کند.
- تماس غیر مستقیم: علت این نوع برق گرفتگی معمولاً خرابی تجهیزات مانند از بین رفتن عایق سیم و کابل برق و غیره است.
وقتی جریان برق سه فاز وارد بدن انسان می‌شود، بدن مانند یک هادی عمل می‌کند و جریان را از داخل خود عبور می‌دهد. به همین دلیل، برق صنعتی با جریان سه فاز، می‌تواند اثرات شدیدی مانند سوختگی نسوج مختلف بدن، اختلال در سیستم عصبی، انقباض عضلانی و تجزیه خون را به همراه داشته باشد. شدت و میزان این آسیب‌ها به مدت زمان عبور جریان برق، ولتاژ آن و مقدار جریان عبوری وابسته است. هر چه این سه فاکتور شدت بیشتری داشته باشند، آسیب وارد شده شدیدتر خواهد بود و در برخی موارد می‌تواند منجر به فوت افراد شود.
کلام آخر
برق صنعتی یک نوع انرژی الکتریکی است که در سیستم‌های صنعتی و تجهیزات مختلف مانند ماشین‌آلات، دستگاه‌های تولید و توزیع، سیستم‌های نورپردازی و کنترل، و تجهیزات الکترونیکی استفاده می‌شود. این انرژی الکتریکی به عنوان یکی از ویژگی‌های حیاتی و مهم در این سیستم‌ها و تجهیزات تلقی می‌شود. برق صنعتی به صورت جریان متناوب یا جریان مستقیم تولید و توزیع می‌شود و در صنایع مختلف مانند تولید، پردازش، حمل و نقل و کنترل فرآیندها استفاده می‌شود. خصوصیات برق صنعتی شامل ولتاژ، فرکانس، جریان، توان و استانداردهای ایمنی و کیفیت برق مورد نیاز برای اجرای بهینه فرآیندهای صنعتی هستند. این نوع برق در محیط‌های صنعتی برای انتقال، توزیع و مصرف طراحی و استفاده می‌شود و نقش بسیار مهمی در ایجاد و تحول محصولات و خدمات متنوع در صنعت دارد.
