تابلو برق، یک جعبهی تخصصی است که برای نصب و سازماندهی تجهیزات الکتریکی طراحی شده است. این تابلوها شامل سوییچها، کلیدهای کنترلی، قطعات حفاظتی و نمایشگرهایی برای نظارت بر پارامترهای الکتریکی مانند ولتاژ، جریان و فرکانس هستند. هدف اصلی از استفاده از تابلو برق، محافظت از کاربران در برابر شوک الکتریکی و خطرات محیطی است.
این تابلوها در مکانهای خطرناک مانند صنایع پتروشیمی و معادن، نقش مهمی در یادآوری نکات ایمنی و مقررات به کاربران دارند. طراحی تابلو برق، فرآیندی پیچیده است که شامل در نظر گرفتن جنبههای مختلف مانند عملکرد، زیباییشناسی و عوامل تجاری میشود. علاوه بر این، ممکن است شامل ویژگیهایی برای مدیریت گرما، تداخل الکترومغناطیسی و محافظت از تجهیزات در برابر تخلیهی الکترواستاتیک باشد.
تابلوهای برق، که در صنایع و کارخانههای بزرگ به صورت سفارشی طراحی و ساخته میشوند، از مواد مختلفی تشکیل شدهاند. معمولاً از فلزات مقاوم مانند فولاد، استیل ضد زنگ یا آلومینیوم برای ساخت محفظههای برقی استفاده میشود، در حالی که پلاستیکهای سخت نیز گزینهای رایج هستند. این تابلوها در کارگاههای کوچکتر به صورت پیشساخته در دسترس هستند. در مواردی که نیاز به تابلوهای برق قویتر وجود دارد، محفظههای الکترونیکی از پلیکربنات تقویت شده با شیشه و فایبرگلاس، استحکام و دوام لازم را فراهم میکنند.
اجزای تابلوهای برق
بدنه:
قسمتی که تمام تجهیزات، کلیدها و بخشهای مختلف تابلوی برق را در خود دارد.
کنتاکتور ( Contactor):
کنتاکتور به عنوان یک وسیله الکتریکی، برای مدیریت و کنترل بارهای مختلف مورد استفاده قرار میگیرد. این دستگاه قابلیت قطع و وصل مدارهای الکتریکی را از راه دور فراهم میآورد. به عبارتی دیگر، کنتاکتورها نقش مهمی در سیستمهای الکتریکی ایفا میکنند و امکان کنترل اتوماتیک و دستی جریان برق را برای کاربران فراهم میسازند. این ابزار به ویژه در صنایع مختلف و سیستمهای اتوماسیون، برای افزایش ایمنی و کارایی عملکرد الکتریکی ضروری است. با استفاده از کنتاکتورها، میتوان به راحتی و با اطمینان بالا، بارهای سنگین را تحت کنترل درآورد و در مواقع ضروری، مدار را قطع کرد.
بیمتال( Bimetal):
بیمتال یا رلهی حرارتی ابزارهایی هستند که برای جلوگیری از خطرات ناشی از اضافه بار در سیستمهای الکتریکی مورد استفاده قرار میگیرند. این دستگاهها به طور ویژه طراحی شدهاند تا در صورت افزایش جریان برق به سطحی فراتر از حد مجاز، به سرعت واکنش نشان دهند و دستگاه را از آسیبها محافظت کنند. عملکرد این رلهها بر اساس تغییرات دما و انبساط مواد بیمتال است که به عنوان یک علامت هشدار عمل میکند. در نتیجه، استفاده از این رلهها نه تنها ایمنی تجهیزات را افزایش میدهد، بلکه به افزایش عمر مفید آنها نیز کمک میکند. در نهایت، این ابزارها به عنوان یک راهکار مهم در مدیریت بارهای الکتریکی به شمار میروند و نقش حیاتی در حفاظت از سیستمهای برقی ایفا میکنند.
انواع رله(relay):
نقص اصلی در عملکرد ترموکوپل اجاق گاز رو میزی، عدم روشن شدن شعله آن است. از دیگر علائم خرابی ترموکوپل میتوان به شعله کم و سوخت نادرست شعله اشاره کرد. در صورتی که شعله اجاق گاز روشن نشود، حرارت کافی به ترموکوپل نمیرسد؛ این موضوع منجر به کاهش ولتاژ برق و غیرفعال شدن بوبین میشود. در نهایت، این وضعیت باعث بسته شدن مسیر گاز و عدم روشن شدن اجاق میگردد. برای شناسایی دقیق علت مشکل ترموکوپل، توصیه میشود که با نمایندگی معتبر تعمیر اجاق گاز تماس بگیرید. این کار به شما کمک میکند تا از خدمات تخصصی و حرفهای بهرهمند شوید و اجاق گاز خود را به طور مؤثر تعمیر کنید.
سوئیچها یا کلیدها:
در قطع و وصل مدار کاربرد دارند.
ترانس سیتی یا پیتی:
جهت حفظ تناوب جریان برق (کاهش یا افزایش) به کار میرود.
تجهیزات اندازهگیری:
تجهیزاتی که روی تابلوی برق سوار میشوند مانند آمپرمترها، ولتمترها و…
اکنون که با تابلوی برق و بخشهای مختلف آن آشنا شدیم، مراحل ساخت و تولید یک تابلوی برق را بررسی میکنیم.
مراحل فنی ساخت تابلو برق
تابلوهای برق، که در صنایع و کارخانههای بزرگ به صورت سفارشی طراحی و ساخته میشوند، از مواد مختلفی تشکیل شدهاند. معمولاً از فلزات مقاوم مانند فولاد، استیل ضد زنگ یا آلومینیوم برای ساخت محفظههای برقی استفاده میشود، در حالی که پلاستیکهای سخت نیز گزینهای رایج هستند. این تابلوها در کارگاههای کوچکتر به صورت پیشساخته در دسترس هستند. در مواردی که نیاز به تابلوهای برق قویتر وجود دارد، محفظههای الکترونیکی از پلیکربنات تقویت شده با شیشه و فایبرگلاس، استحکام و دوام لازم را فراهم میکنند.
مرحلهی سوم شامل طراحی محفظهی الکتریکی
تهیه نقشههای اجرائی شامل:
نقشه ایزومتریک (cubicle)
نقشه جانمایی (layout)
نقشه مدارهای قدرت و فرمان با شماره گذاری سیمها و ترمینالها (wiring diagram)
ساختمان عمومی تابلوها
در فرایند ساخت تابلوهای دیواری، ایستاده، فشار ضعیف، توزیع و فرمان، از ورق روغنی با ضخامت دقیق 1.5 تا 2.5 میلیمتر استفاده میشود. اسکلت تابلوهای ایستاده فشار ضعیف، با ورق فولادی و روغنی 2 میلیمتری ساخته میشود. این تابلوها شامل دو بخش اصلی، شاسی و بدنه، هستند که با پیچ و مهره به یکدیگر متصل میگردند.
تابلوهای چند سلولی از سلولهای منفرد تشکیل شدهاند که با دقت به هم متصل میشوند. هر سلول در قسمت جلو مجهز به درب قفلدار با لولا و پیچ و مهره است که در کنار تابلوها نصب میگردد. طراحی سلولها به گونهای است که فضای کافی برای بازرسی، تعمیرات و دسترسی آسان به تجهیزات را فراهم میکند و همچنین قابلیت توسعه در آینده را دارا میباشد.
قسمت پشت سلولها با ورق روغنی به اسکلت متصل میشود و در صورت درخواست کارفرما، درب لولا نیز قابل اجرا است. این طراحی، دسترسی آسان به تجهیزات داخل تابلو را در هنگام بازرسی و تعمیرات تضمین میکند.
برای محافظت از تجهیزات، قسمتهای نصب تجهیزات اصلی، کنترل، اندازهگیری و محل ورود و خروج کابلها به صورت مجزا قرار میگیرند. بدنه تابلوها به گونهای طراحی شده است که تغییرات در آن بدون نیاز به جوشکاری و نقاشی مجدد امکانپذیر باشد.
در بالای تابلو، قلابی برای حمل راحتتر تعبیه میشود. تابلوهای ایستاده مجهز به پل کابل برای کابلهای ورودی و خروجی هستند. پس از ساخت، تابلوها چربیزدایی و اکسیدزدایی شده و سپس رنگآمیزی میگردند.
در مرحله بعدی، تجهیزات موردنیاز بر اساس نقشهی جانمایی نصب میشوند. عملیات شینهکشی و سیمکشی با دقت انجام میشود، به گونهای که شینهها قادر به تحمل حرارت ناشی از جریان اتصال کوتاه و دو و نیم برابر جریان نامی باشند.
در نهایت، تابلوی برق به واحد بررسی و کنترل کیفیت ارسال میشود تا از جنبههای مختلف فنی مانند فشار، فرکانس، ایزولاسیون، دمای محیط و حفاظت، مورد ارزیابی قرار گیرد. تابلوی ساخته شده در حضور نمایندهی فنی کارفرما تست نهایی را پشت سر میگذارد.
مرحلهی تست نهایی
قبل از تحویل به کارفرما، تابلوها تحت یک فرایند دقیق بازرسی قرار میگیرند. این روند شامل آزمایشات متنوعی است که تضمین میکند تابلوها از نظر کیفیت و عملکرد در بالاترین سطح قرار دارند. پس از تایید در این مراحل، تابلوها همراه با اسناد مرتبط مانند نقشهها به کارفرما ارائه میشوند تا اطمینان حاصل شود که محصول نهایی با استانداردهای مورد انتظار مطابقت دارد.
برخی از آزمایشاتی که در این مرحله انجام میشود به شرح زیر است:
– آزمایشات مکانیکی سلولها
– آزمایش عملکرد صحیح کلیهی وسایل حفاظتی و اندازهگیری و سنجش
– آزمایش عملکرد صحیح کلیه کلیدها
– آزمایش سایر موارد مندرج در نقشه و مشخصات فنی اعلام شده از طرف کارفرما
در نهایت تابلوهای برق تولید شده همراه با نقشههای ایزومتریک، نقشهی جانمایی و نقشهی مدارهای قدرت تحویل کارفرما میشوند.